Pokrzywa (Urtica dioica) jest byliną rozpowszechnioną niemal na całej kuli ziemskiej, z wyjątkiem obszarów tropikalnych.
Jest to roślina wytwarzająca rozłogi, posiada czworokanciastą łodygę, która potrafi osiągnąć wysokość do 1,5 m. Liście grubo ząbkowane, sercowate u nasady i zaostrzone u szczytu. Cała roślina pokryta jest parzącymi włoskami
Ostatnio popularność zdobywają owoce pokrzywy, zwane również nasionami. Są to lekko spłaszczone, jajowate orzeszki, koloru żółtawego, lub żółtobrunatnego o długości do 1,5 mm.
Surowce lecznicze
Do celów leczniczych zbieramy w okresie od maja do września dobrze rozwinięte liście i suszymy w naturalnych warunkach (w cieniu i przewiewie).
Jesienią i wczesną wiosną wykopujemy korzenie pokrzywy, które myjemy i suszymy w suszarni ogrzewanej do 40 *C.
Związki czynne
Liście pokrzywy zawierają żelazo, wapń, fosfor, siarkę, potas, jod, sód, witaminy: A, K, B2, C, związki aminowe, garbnikowe, kwas pantotenowy i organiczny, olejku eteryczne, sole mineralne, chlorofil, serotoninę, histaminę, flawonoidy, fitosterole, karotenoidy.
W korzeniach pokrzywy znajdziemy kwasy organiczne fitosterol, lecytynę, substancje woskowe i śluzowe oraz sole mineralne.
Owoce pokrzywy zawierają ok. 30% oleju bogatego w kwas linolowy, kwas linolenowy, tokoferol, karotenoidy, polisacharydy i śluz.
Działanie i zastosowanie
Pokrzywa ma działanie moczopędne, dlatego jest niezastąpiona w leczeniu chorób układu moczowego oraz pomaga w eliminacji szkodliwych produktów przemiany materii. Dzięki temu zyskała popularność jako zioło „czyszczące krew”.
Zarówno liście jak i korzenie obniżają ciśnienie krwi, co wynika zarówno z ich moczopędnego działania jak i rozkurczowego wpływu na mięśnie naczyń krwionośnych.
Bogaty zestaw witamin znajdujących się w pokrzywie pomaga w leczeniu anemii oraz przy wiosennym osłabieniu.
Odwar z pokrzywy ma również działanie przeciwkrwotoczne, co przypisywane jest nie tylko dużej zawartości witaminy K, ale również flawonoidom i garbnikom. Zawartość żelaza wpływa na podniesienie poziomu hemoglobiny we krwi.
Przetwory z liści pokrzywy ułatwiają trawienie i przyswajanie pokarmów, pobudzają przemianę materii i wzmagają apetyt. Zmniejszają również stany zapalne układu pokarmowego i przeciwdziałają lekkim biegunkom.
Pokrzywa jest jednym z nielicznych ziół, które wzmagają czynność wydzielniczą trzustki.
W liściach i korzeniu pokrzywy znajdują się czynniki pobudzające wytwarzanie interferonu i antygenów wirusowych, które podnoszą odporność człowieka, pośrednio chroniąc również przed niektórymi typami nowotworów.
Zewnętrznie odwary z pokrzywy (szczególnie z korzenia) stosujemy do przemywań owłosionej skóry głowy w łupieżu i łojotoku.
Owoce pokrzywy są bardzo cennym surowcem zastępującym nasiona ogórecznika, owoc wiesiołka i niecierpka. Mają silne działanie przeciwzapalne, pobudzające regenerację tkanek, odżywcze, przeciwzakrzepowe. Działają immunostymulujaco a jednocześnie hamują autoagresję organizmu. Tonizują układ nerwowy i poprawiają krążenie mózgowe i obwodowe. Chronią nerki i mięsień sercowy, oraz siatkówkę i naczyniówkę oka.
Wyciągi i olej z nasion pokrzywy łagodzą schorzenia prostaty, korzystnie działają przy trądziku i łuszczycy oraz oparzeniach i stanach zapalnych skóry oraz błon śluzowych.
Przetwory
Odwar z liści pokrzywy
2-2,5 łyżki liści zalać 2 szklankami gorącej wody i gotować 5 minut na małym ogniu pod przykryciem. Odstawić na 10 minut i przecedzić do termosu. Pić 1/2 do 2/3 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu jako środek poprawiający przemianę materii, moczopędny, odtruwający i pobudzający trzustkę.
W celu podniesienia odporności u dzieci maluchom podawać 1-2 łyżeczki 3 razy dziennie, a starszym 1-2 łyżki odwaru.
W niedokrwistości przyjmować przez 2-3 tygodnie razem z witaminą B1
Pokrzywa sproszkowana – Bioplanet
Miód pokrzywowy
Sproszkowane liście pokrzywy można dodać do płynnego, lekko ogrzanego miodu (2 łyżki ziół na 500 ml miodu) i starannie wymieszać. Przyjmować 1 łyżeczkę 2-3 razy dziennie po jedzeniu jako środek wzmacniający odporność. W połączeniu ze sproszkowanymi liśćmi orzecha włoskiego zalecany w szczególności dla kobiet zagrożonych rakiem sutka.
Macerat
1 część rozdrobnionych owoców zwilżyć spirytusem i zalać 3 częściami oleju lnianego i odstawić na tydzień. Przefiltrować, zażywać 2 razy po 1 łyżce. Stosować również zewnętrznie do okładów i smarowania.
Źródło: A. Ożarowski, W. Jaroniewski „Rośliny lecznicze”
natura i ja 